Τα αναγνωστικά και η θεματική της πατρίδας

Η θεματική ενότητα της πατρίδας λοιπόν, κάνει αισθητή την παρουσία της μέσα από τις σελίδες των αναγνωστικών βιβλίων. Κυρίως, δίνεται η εικόνα της κοινής φυλετικής καταγωγής με τους προγόνους, σύνδεση της αρχαίας με την βυζαντινή εποχή, αναφορές στην νεώτερη ιστορία της Ελλάδας, κείμενα που αναφέρονται στην ιδιαίτερη γεωπολιτική και μορφολογική θέση της πατρίδας αλλά και η αντίληψη που είχε ο δικτάτορας περί καλλιέργειας κάθε σπιθαμής γης, με στόχο την αυτάρκεια και την ευημερία του λαού της. Τονίζεται έτσι, η σημασία της ελληνικής υπαίθρου και η συστηματική «γεωργοποίηση» της χώρας. (εικ.50, εικ.53)

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένα μικρό κομμάτι που παρατίθεται στο αναγνωστικό της Ε΄ δημοτικού (σελ. 201), από προσωπικό λόγο του δικτάτορα. Ο Μεταξάς διηγείται στους μαθητές:

Επιπροσθέτως, η ταύτιση πατρίδας-μητέρας γίνεται πιο φανερή στο αναγνωστικό βιβλίο της Β΄ δημοτικού. Η πατρίδα είναι χαρούμενη και ευτυχισμένη, όπως ακριβώς και η μητέρα μας, όταν εμείς είμαστε καλά και ευτυχισμένοι. Από την άλλη, όταν κάτι άσχημο μας συμβαίνει, η πατρίδα αποκτάει εξωπραγματική διάσταση και μας παρηγορεί στην θλίψη μας. Το καθεστώς χρησιμοποιώντας ανορθολογικά επιχειρήματα και τρόπους πειθούς, προσπαθεί να πείσει τους μικρούς μαθητές και μαθήτριες να εμπιστευθούν την πατρίδα τους και να την δεχτούν, όπως ακριβώς θα έκαναν με την μητέρα τους. Η 4^η Αυγούστου μέσω των προπαγανδιστικών μηχανισμών που είχε στη διάθεση της προσπαθούσε να επηρεάσει το « θυμικό» των παιδιών και να τα μετατρέψει σε άβουλους και παθητικούς αποδέκτες της κυρίαρχης ιδεολογίας.

Στο αναγνωστικό όμως της ΣΤ΄ δημοτικού, το μεταξικό καθεστώς δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εργασία γενικότερα. Ο Ιωάννης Μεταξάς, άλλωστε εκτός από τον τίτλο του «πρώτου αγρότη», έφερε και τον τίτλο του «πρώτου εργάτη». Ο ίδιος υποστήριζε ότι όσοι εργάζονται και μοχθούν για την πατρίδα, την οδηγούν σε ηθική αναδημιουργία και αναγέννηση. Συγκεκριμένα, προστάζει τους μαθητές και τις μαθήτριες της έκτης δημοτικού:

Τέλος, η ελληνική γη είναι ο τόπος, όπου οι Θεοί έδωσαν την ευλογία τους και εκεί γεννήθηκε η δημοκρατία και τα υψηλά ιδανικά, όπως αυτό της ειρήνης, της ανδρείας, της αγάπης για την πατρίδα.