Σύμφωνα με την προκήρυξη του διαγωνισμού του 1882 ως περιεχόμενο των αναγνωστικών της Γ΄ και Δ΄ τάξης οριζόταν ύλη ιστορική και μάλιστα από τη νεότερη ελληνική ιστορία (Τουρκοκρατία και Επανάσταση). Στο αναγνωστικό του 1889 Διηγήσεις Αγωνιστού ή Σκηνογραφίαι εκ της Ελληνικής Επαναστάσεως που έγραψε για την Δ΄ Τάξη Δημοτικού ένας από τους πρωτοπόρους της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, ο Γεώργιος Δροσίνης (1859-1951) η υπόθεση του Αγώνα αποτελεί τον πυρήνα μίας ενιαίας πρωτοπρόσωπης αφήγησης συγκεκριμένου αγωνιστή, με κύριο στόχο να φορτίσει το φρόνημα και τη σκέψη των μικρών μαθητών.

Ο μπαρμπα – Δήμος, φτωχός γέροντας που ζει με τα ελέη των κατοίκων μιας μικρής πόλης διηγείται στο σπίτι του συγγραφέα σκηνές «εκ του μεγάλου υπέρ ελευθερίας αγώνος», κατά τον οποίον είχε και ο ίδιος πολεμήσει και είχε μάλιστα χάσει το δεξί του χέρι. Μεταφέρει «με την ζωηράν και αφελή γλώσσαν του» την επίδραση που είχαν στην παιδική του ψυχή, κατά τις παραμονές της ελληνικής επανάστασης, ο σπόρος του μάρτυρα Ρήγα, ο ήρωας Κατσώνης και το μεγάλο μυστικό των Φιλικών, αλλά σημειώνει και τα σημαντικότερα πρόσωπα και γεγονότα της Επανάστασης, όπως ο θάνατος του Διάκου, το Χάνι της Γραβιάς, ο Κολοκοτρώνης, η Καταστροφή του Δράμαλη αλλά και τόσα ακόμη, με τον τρόπο που ο ίδιος τα βίωσε.

Το αφήγημα, καλογραμμένο και συγκινητικό, κατορθώνει παρά την καθαρεύουσα γλώσσα του να κινηθεί εκτός των ορίων που θέτουν οι ρητορείες και ο φανατισμός της εποχής. Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα, στο οποίο αν και οι τίτλοι και τα περιεχόμενα των κεφαλαίων καθορίζονται από το τι πρέπει τελικά να διδαχθούν οι μαθητές από τα γεγονότα του Αγώνα, δεν κυριαρχούν απόλυτα οι ημερομηνίες, οι αριθμοί των στρατευμάτων και οι βιογραφίες των πρωταγωνιστών. Μένει χώρος και για το συναίσθημα και κυρίως για το άρωμα που αφήνει πίσω της μία εποχή. Το άρωμα αυτό που ένας άλλος σημαντικός πεζογράφος, ο Άγγελος Τερζάκης, πολύ αργότερα, θα αναγνωρίσει ως συστατικό της Ιστορίας και θα το παρουσιάσει να χάνεται και να «πετάει μαζί με τη στιγμή».