Ο Αναστάσιος Λαζάρου, δεν αποτελεί μια περιστασιακή περίπτωση συγγραφέα σχολικού βιβλίου. Τα βιβλία σχολικής ιστορίας αρχαίων, μέσων, νέων και νεότατων χρόνων που έχει συγγράψει, χρησιμοποιούνται στη μέση εκπαίδευση από τα τέλη της δεκαετίας του ’20 έως τη δεκαετία του ’70.

Το σχολικό εγχειρίδιο της Στ΄ Γυμνασίου, «Ιστορία των νεωτάτων χρόνων - Από της Συνθήκης της Βιέννης (1815) μέχρι των ημερών μας», χρησιμοποιείται ως μοναδικό εγχειρίδιο ιστορίας για την Στ΄ Γυμνασίου όλες τις μεταπολεμικές δεκαετίες μέχρι τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας ως το μοναδικό σχολικό βιβλίο που εκδίδεται με ευθύνη του ΟΕΣΒ και με αυτή την έννοια, αποτελεί σημαντικό τεκμήριο για την επίσημη σχολική ιστορία που απευθύνεται στην ελίτ του μαθητικού πληθυσμού που κατορθώνει να φτάσει ως την Στ΄ Γυμνασίου.

Πρόκειται ασφαλώς για μια ιστορία μαχών και πολέμων όπου ακόμη και τα πολιτικά και διπλωματικά γεγονότα περνούν σε δεύτερο επίπεδο. Η αφήγηση είναι διανθισμένη με πλήθος λεπτομερειών που διαμορφώνουν ένα πολεμοχαρές κλίμα – σε πολλά σημεία μάλιστα, θυμίζει πολεμικό ανακοινωθέν. Θα πρέπει ωστόσο να σημειώσουμε ότι αποφεύγονται επιμελώς οι αξιολογικές κρίσεις. Τα ιστορικά γεγονότα παρουσιάζονται απαλλαγμένα από σχόλια και ερμηνείες με ιδεολογικό φορτίο, σε αντίθεση με τα εγχειρίδια της στοιχειώδους εκπαίδευσης. Η ιστορική αφήγηση σταματάει στη συνθήκη της Λωζάνης και την ανταλλαγή πληθυσμών. Στη σύντομη αναφορά του για το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο συγγραφέας αναναφέρει ότι «η ανθρωπότης ωδηγήθη εις νέον πόλεμον, ασυγκρίτως φρικωδέστερον του προηγουμένου, του οποίου την ιστορίαν θα αναλάβη ο ιστορικός του μέλλοντος να γράψει».

Το τέλος της ιστορικής αφήγησης, ακολουθούν δυο πολυσέλιδες ενότητες που καταλαμβάνουν το 1/5 του βιβλίου και αναφέρονται στην πνευματική ανάπτυξη κατά το 19ο και 20ο αιώνα και στις οικονομικές και πολιτιστικές εξελίξεις στην Ελλάδα την ίδια περίοδο. Η αναγραφή σε αυτή την ενότητα, της χρονολογίας θανάτου του Παλαμά (1943), αποτελεί μια ακόμα ένδειξη ότι ο συγγραφέας συνειδητά δεν έκανε την επιλογή να αναφερθεί στα γεγονότα της δεκαετίας του ’40. Αντιθέτως, κι εδώ είναι το εντυπωσιακό, ο ίδιος συγγραφέας, αναλαμβάνει το έτος 1950, να καταγράψει σε σχολικό βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού, όσα αποτελούσαν αρμοδιότητα του «ιστορικού του μέλλοντος» για το σχολικό βιβλίο της Στ΄ Γυμνασίου ακόμα και το 1968. Άλλωστε, οι συγγραφείς των σχολικών εγχειριδίων της Στ΄ Δημοτικού, στο σύνολό τους, αναφέρονται διεξοδικά στο Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, την κατοχή και την απελευθέρωση, ξεπερνώντας τους ενδοιασμούς του Λαζάρου που φαίνεται να απασχολούν αποκλειστικά τη μέση εκπαίδευση. Τα γεγονότα του πολέμου και της κατοχής δεν είναι δυνατόν να μείνουν έξω από τον καμβά της ιστορικής αφήγησης της στοιχειώδους εκπαίδευσης που απευθύνεται στη μεγάλη πλειοψηφία του μαθητικού πληθυσμού.