Οι απελευθερωτικοί αγώνες του έθνους του Χ. Δημητρακόπουλου

Το άρθρο αναφέρεται

Στη μεταπολεμική περίοδο, τα σχολικά βιβλία διακρίνονται σε διδακτικά, βοηθήματα και ελεύθερα αναγνώσματα. Τα εγκεκριμένα βοηθητικά εγχειρίδια μπορούσαν να είναι περισσότερα από ένα για κάθε μάθημα. Ο Σύλλογος Διδασκόντων κάθε σχολικής μονάδας, επέλεγε το βοηθητικό βιβλίο που θα χρησιμοποιούνταν και οι μαθητές – τριες (ή τουλάχιστον όσοι –ες είχαν τη δυνατότητα) αγόραζαν τα βιβλία. Έτσι, για το μάθημα της Ιστορίας, για το οποίο δεν προβλεπόταν διδακτικό βιβλίο αλλά μόνο βοηθητικό, έχουμε πλήθος εγκεκριμένων εγχειριδίων.

Τον Ιούνιο του 1950, με την υπ. Αριθμ. 49529/1950 απόφαση του Υπουργείου, ανακοινώνονται οι τίτλοι των πρώτων μεταπολεμικά, βοηθητικών σχολικών βιβλίων Ιστορίας Στ΄ Δημοτικού που ενεκρίθησαν. Τα βιβλία αυτά χρησιμοποιήθηκαν μέχρι τη σχολική χρονιά 1955-1956.

Η μετεμφυλιακή σχολική ιστορία αποτελεί μια αλυσίδα ηρωικών γεγονότων και ανδραγαθημάτων που επιβεβαιώνουν την εθνική συνέχεια και ενισχύουν την εικόνα ενός
έθνους μαχόμενου εναντίον πολυπληθέστερων εχθρών. Η γενική ανασκόπηση της ελληνικής ιστορίας στο εγχειρίδιο του Δημητρακόπουλου, φέρει τον υπότιτλο «Ιστορική Ενότης του Ελληνισμού» και αναφέρει μεταξύ άλλων : «Αν παρακολουθήσωμεν με προσοχήν την Ιστορίαν των απελευθερωτικών αγώνων της Πατρίδος μας θα πεισθώμεν, ότι φυσική και αδιάσπαστος Ιστορική ενότης κρατεί απ’ αρχής μέχρι τέλους». Μια αλυσίδα ηρωικών γεγονότων, από τη γενναία στάση του Παλαιολόγου και τις μάχες του Σουλίου έως το «ΟΧΙ» της «εξηντλημένης Χώρας» απέναντι στη «Σλαβική απειλή» αποδεικνύει σύμφωνα με το συγγραφέα την αδιάσπαστη εθνική συνέχεια και διαμορφώνει την εικόνα ενός έθνους μαχόμενου ανά τους αιώνες.

Σύμφωνα με την προκήρυξη του διαγωνισμού για τα εγχειρίδια της ιστορίας, που δημοσιεύτηκε επί υπουργίας Κωνσταντίνου Τσάτσου, στις 28 Μαϊου 1949, η «εκλογή και η διάταξη της ύλης εκάστου τεύχους πρέπει να προσαρμόζεται προς τας σχετικάς απαιτήσεις του ισχύοντος προγράμματος», δηλαδή των αναλυτικών προγραμμάτων του 1913. Δεν όριζε ωστόσο η προκήρυξη μέχρι ποιο σημείο θα προχωρούσε η ιστορική αφήγηση ούτε αν θα υπήρχε σχετική αναφορά στον εμφύλιο. Τα εγχειρίδια του 1950 που επιλέγουν να αναφερθούν εκτενώς στον εμφύλιο, προχωρούν, χωρίς κανένα δισταγμό για τις τρυφερές ηλικίες στις οποίες απευθύνονται, σε ένα ανοιχτό σάλπισμα κατά του κομμουνισμού. Στην ίδια κατεύθυνση, το εγχειρίδιο του Δημητρακόπουλου επισημαίνει σε χρόνο ενεστώτα ότι για την Ελλάδα «τώρα μέσον του 1950 δυνάμεθα να είπωμεν ότι μόλις έληξεν ο πόλεμος του 1940». Έτσι, η σχολική ιστορία, με απροκάλυπτο στόχο τον αντικομμουνιστικό φρονηματισμό, φτάνει χωρίς ενδοιασμούς μέχρι τον πολιτικό σχολιασμό των γεγονότων που εξελίσσονται ταυτόχρονα με τη συγγραφή των εγχειριδίων : «οι Σλαύοι συνεργαζόμενοι με μερικούς κακούς και διεστραμμένους Έλληνας επεβουλεύθησαν την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος και επροκάλεσαν αστειρεύτους ποταμούς αιμάτων, από πέντε ετών μέχρι προ ολίγου». Εδώ συναντάμε βασικά στοιχεία της αντικομμουνιστικής ρητορικής : ο κομμουνισμός είναι ξενοκίνητος, οι κομμουνιστές παρουσιάζονται ως εγκληματικές ή διεστραμμένες φυσιογνωμίες, οι Σλαύοι επιβουλεύονται την ακεραιότητα της χώρας την οποία διαφυλάσσει και υπερασπίζεται η φίλη και σύμμαχος Αμερική, οι εθνικοί κίνδυνοι μετατοπίζονται από την ανατολή στα βόρεια σύνορα της χώρας και αποκτούν αντικομμουνιστικό πρόσημο. Η εμφύλια σύγκρουση και η κατασκευή του εσωτερικού εχθρού εντάσσονται έτσι στο πλαίσιο ενός εθνικιστικού λόγου, οι κοινωνικές και πολιτικές αιτίες και διαστάσεις της σύγκρουσης αποσιωπούνται και ο ηττημένος αντίπαλος ταυτίζεται με τους προαιώνιους «εχθρούς» Βούλγαρους και Σλάβους.

Αντλήθηκε από τη διπλωματική εργασία του Δημήτρη Μαριόλη, «Εθνική ταυτότητα και ιδεολογία στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού της μετεμφυλιακής περιόδου 1950-1974», Πάντειο Πανεπιστήμιο, Ιούνιος 2013
Σχετικά με τον συγγραφέα
comments powered by Disqus