Στη μεταπολεμική περίοδο, τα σχολικά βιβλία διακρίνονται σε διδακτικά, βοηθήματα και ελεύθερα αναγνώσματα. Τα εγκεκριμένα βοηθητικά εγχειρίδια μπορούσαν να είναι περισσότερα από ένα για κάθε μάθημα. Ο Σύλλογος Διδασκόντων κάθε σχολικής μονάδας, επέλεγε το βοηθητικό βιβλίο που θα χρησιμοποιούνταν και οι μαθητές – τριες (ή τουλάχιστον όσοι –ες είχαν τη δυνατότητα) αγόραζαν τα βιβλία. Έτσι, για το μάθημα της Ιστορίας, για το οποίο δεν προβλεπόταν διδακτικό βιβλίο αλλά μόνο βοηθητικό, έχουμε πλήθος εγκεκριμένων εγχειριδίων.
Τον Ιούνιο του 1950, με την υπ. Αριθμ. 49529/1950 απόφαση του Υπουργείου, ανακοινώνονται οι τίτλοι των πρώτων μεταπολεμικά, βοηθητικών σχολικών βιβλίων Ιστορίας Στ΄ Δημοτικού που ενεκρίθησαν. Τα βιβλία αυτά χρησιμοποιήθηκαν μέχρι τη σχολική χρονιά 1955-1956.
Η μετεμφυλιακή σχολική ιστορία αποτελεί μια αλυσίδα ηρωικών γεγονότων και ανδραγαθημάτων που επιβεβαιώνουν την εθνική συνέχεια και ενισχύουν την εικόνα ενός έθνους μαχόμενου εναντίον πολυπληθέστερων εχθρών.
Το έθνος εμφανίζεται ως μια οντότητα «ενιαία» και «αδιαίρετη», επομένως, οτιδήποτε υπονομεύει αυτή την αντίληψη, ανασκευάζεται ή απλά αποσιωπάται. Σύμφωνα με το εγχειρίδιο, η ελληνική φυλή είναι «μία, αδιαίρετη και αναλλοίωτη, από τότε που παρουσιάστηκε στο προσκήνιο της ιστορίας ως σήμερα». Οι μύθοι ιστορικοποιούνται με εντυπωσιακή ευκολία για να υπηρετήσουν το σχήμα της τρισχιλιόχρονης συνέχειας. Παραθέτουμε χαρακτηριστικά:
«στους πρώτους ηρωϊκούς χρόνους, τότε που όλος ο κόσμος ζούσε στη βαρβαρότητα, η Ελληνική Φυλή με τον Ηρακλή και τον Θησέα αγωνίζεται κατά των ανθρωπίνων κακιών».
Η μετατροπή των κλεφτών σε αρματολούς ως μια ενοχλητική ανορθογραφία που διαπερνά το δίπολο κατακτητών – κατακτημένων, προκαλεί ρωγμές στο εθνικό αφήγημα και αμηχανία στους σχολικούς ιστοριογράφους. Πως είναι δυνατόν οι ανυπότακτοι κλέφτες να προσκυνάνε και να μετατρέπονται σε αρματολούς τροφοδοτώντας με ένοπλο δυναμικό τους κατακτητικούς μηχανισμούς τήρησης της τάξης ; Η αντίστροφη ανάγνωση του προσκυνήματος και συνακόλουθα η αντιστροφή ρόλων και συσχετισμών είναι η ομόφωνη απάντηση όλων των σχολικών εγχειριδίων. Έτσι, στο συγκεκριμένο εγχειρίδιο, προβάλλεται η άποψη ότι δεν είναι οι κλέφτες που συνθηκολογούσαν αλλά οι Οθωμανοί που υποχρεώνονταν σε συμφωνία μαζί τους:
«Οι Τούρκοι επειδή δεν μπορούσαν να τους διαλύσουν, αναγκάζονταν πολλές φορές να συνθηκολογούν μαζί των».
Ιδιαίτερη σημασία έχει η αναφορά του εγχειριδίου στις σφαγές που ακολούθησαν την κατάληψη της Τρίπολης από τους επαναστάτες. Το γεγονός καταγράφεται με κριτικό πνεύμα:
«Επί τρεις ημέρες οι Έληνες εκδικούμενοι έσφαζαν χωρίς διάκρισι άνδρες, γυναίκες, παιδιά. Οι δρόμοι και οι πλατείες γέμισαν από πτώματα. Η πόλις όλη παραδόθηκε στις φλόγες. Δώδεκα χιλιάδες Τούρκοι εσφάγησαν μέσα στην Τρίπολη και αμύθητοι θησαυροί ελεηλατήθηκαν (…) Τα κακουργήματα αυτά των Ελλήνων στην Τρίπολι, είναι αλήθεια ότι αμαύρωσαν τα ηρωικά κατορθώματά των και εκηλίδωσαν τον ιερό για την απευθέρωσι αγώνα».
Η δικτατορία Μεταξά σύμφωνα με το εγχειρίδιο αποτελεί απάντηση στον «κομμουνιστικό κίνδυνο»:
«Η διοίκησι του Ιωάννη Μεταξά, με το όνομα 4η Αυγούστου, κράτησε τρία ολόκληρα χρόνια και η χώρα άρχισε να βρίσκη μια ησυχία και γαλήνη και να διοργανώνεται εσωτερικά. Ο Ιωάννης Μεταξάς επέτυχε να συντρίψη τον κομμουνιστικό κίνδυνο».
Σύμφωνα με την προκήρυξη του διαγωνισμού για τα εγχειρίδια της ιστορίας, που δημοσιεύτηκε επί υπουργίας Κωνσταντίνου Τσάτσου, στις 28 Μαϊου 1949, η «εκλογή και η διάταξη της ύλης εκάστου τεύχους πρέπει να προσαρμόζεται προς τας σχετικάς απαιτήσεις του ισχύοντος προγράμματος», δηλαδή των αναλυτικών προγραμμάτων του 1913. Δεν όριζε ωστόσο η προκήρυξη μέχρι ποιο σημείο θα προχωρούσε η ιστορική αφήγηση ούτε αν θα υπήρχε σχετική αναφορά στον εμφύλιο. Η ιστορική αφήγηση του εγχειριδίου ολοκληρώνεται χωρίς καμιά αναφορά στον εμφύλιο.
Αντλήθηκε από τη διπλωματική εργασία του Δημήτρη Μαριόλη, «Εθνική ταυτότητα και ιδεολογία στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού της μετεμφυλιακής περιόδου 1950-1974», Πάντειο Πανεπιστήμιο, Ιούνιος 2013