Το βιβλίο έχει 255 σελίδες και είναι χωρισμένο σε 4 κύκλους. Τα κείμενα που δεν έχουν το όνομα του συγγραφέα έχουν γραφτεί ή διασκευαστεί και από τους τρεις συγγραφείς του βιβλίου. Οι κύκλοι είναι περίπου ίδιοι όπως στο αναγνωστικό των ίδιων συγγραφέων της Γ΄ τάξης ενώ πολλά από τα κείμενα υπάρχουν και στο αναγνωστικό της Δ΄ τάξης «Ο Πρόσκοπος».
Συνολικά υπάρχουν 73 κείμενα και 31 από αυτά είναι ποιήματα: Βιζυηνός (2), Μαρκοράς(1), Παπαντωνίου(3), Παλαμάς(2), Δροσίνης(3), Πολέμης(10), Κρυστάλλης(1) , Προβελέγγιος(1), Αθάνας(1)
Η γλώσσα είναι δημοτική.
Αξίες
Η αγροτική ζωή, η επαφή με τη φύση, η αξία του σεβασμού προς τους γονείς και των παραδόσεων είναι διάχυτα μέσα στο αναγνωστικό. Η ζωή στα κτήματα, σύμφωνα με τους συγγραφείς, δεν μπορεί να αντικατασταθεί με καμία άλλη δουλειά:
«Κι εσύ καλή μου μητέρα, που νομίζεις, ότι μια θέση κι ένας μισθός αξίζει περισσότερο από την τίμια δουλειά, που βρέθηκε από τους γονιούς μας, άκουσέ με: Ας αφήσωμε σ’ εκείνους, που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, τα εργοστάσια, τα γραφεία και όλες τις θέσεις του Κουβέρνου…» ( σελ. 12).
Κυρίως εκείνο που προβάλλεται είναι η σεμνότητα, η αυτοθυσία, ο αλτρουισμός. Ο Κωστάκης πέφτει στη θάλασσα να σώσει ένα παιδί και ας καταστρέφει την ωραία του φορεσιά και κοντεύει να πνιγεί. Το πιο σημαντικό δεν είναι η αλτρουιστική πράξη αλλά από σεμνότητα, δεν κάθεται να ακούσει ευχαριστίες για την πράξη του και φεύγει κρυφά. Μόνο στους γονείς του, που ανησύχησαν για την εμφάνισή του, φανέρωσε τη γενναία του πράξη:
«Τότε θυμήθηκαν το σωτήρα του παιδιού. Αλλά του κάκου τον ζήτησαν τριγύρω τους. Ο Κώστας δεν ήταν εκεί» (1933, σελ. 76).
Η φιλαργυρία στηλιτεύεται μέσα από την ιστορία του Μίδα (σελ. 122).
Η βοήθεια και ο σεβασμός προς τους μεγαλύτερους απεικονίζονται στην ιστορία του μικρού χαμογελαστού παιδιού που βοηθάει τον γέρο κύριο να βρει θέση στο συνωστισμένο λεωφορείο (σελ. 134). Η σεμνότητα και εδώ του μικρού είναι από τα μεγαλύτερα προτερήματα του:
«Ο κόσμος γυρίζει και κοιτάζει το παιδί, που φεύγει. Ένας δημοσιογράφος κάνει να το σταματήση.- Έλα δω, παιδί μου…του λέει με καλωσύνη. Ποιανού είσαι; Πώς σε λένε; Μα ο πιτσιρίκος προχωρεί βιαστικά, χωρίς να πη τα’ όνομά του, και χάνεται μέσα στο πλήθος « (σελ. 137).
Το ίδιο και ο ντροπαλός Αποστόλης που έπεσε στο ποτάμι να σώσει ένα παιδί που πνιγόταν και όχι μόνο δεν είπε τίποτε σε κανέναν αλλά τον μάλωσαν και οι γονείς του για την άσχημη εμφάνιση που είχε μετά το περιστατικό και για την αργοπορία του:
«Η μητέρα του, αφού του τα έψαλε καλά, τον πήρε και τον άλλαξε και του είπε, πως αν ξαναγίνη άλλη φορά αυτό το πράμα, δεν ξαίρει κι εκείνη, τι θα του κάνη» (σελ. 181).
Θρησκεία
Ήδη με το πρώτο κείμενο το βιβλίο μιλάει για τη δύναμη της προσευχής. Το ναυτόπουλο που του αναθέτουν ριψοκίνδυνη αποστολή, πριν να την πραγματοποιήσει κατεβαίνει στην καμπίνα του για να προσευχηθεί:
«Μόλις είπα την προσευχή μου, ο φόβος μου κόπηκε πια» (σελ. 7).
Η εορτή των Χριστουγέννων βρίσκει θέση με ένα ποίημα του Παλαμά (νύχτα Χριστουγέννων, σελ. 61) και με ένα κείμενο με μια συγκινητική ιστορία αγάπης και καλοσύνης (σελ. 67):
«Αυτά όμως, που είδε ο βοσκός, μπορούμε κι εμείς να τα ιδούμε, γιατί πάντα κάθε Χριστουγεννιάτικη νύχτα φτερουγίζουν οι άγγελοι στον ουρανό, αρκεί μόνο να μπορούμε να τους διακρίνωμεν…. Αρκεί να έχης καλή καρδιά και τότε θα βλέπης πάντα το μεγαλείο του Θεού (σελ. 68).
Οικογένεια
Ο σεβασμός προς τους γονείς είναι από τις υπέρτατες αξίες:
«Ναι, πατέρα μου!. Όταν τα μπράτσα μου δε θα βαστάνε πια, θα δουλέψουν τα δικά μου….» (1933, σελ. 13)
Μέσα στο αναγνωστικό απεικονίζεται η σχέση της μητέρας με την κόρη:
«Η μάνα μου, καλή της ώρα, ημέρεψε μονομιάς. Στην αρχή έμπηξε τα γέλια. ΄Υστερα με πήρε στην αγκαλιά της κι άρχισε τα κλάματα. Κλάψαμε κι οι δυο μας σφιχταγκαλιασμένες ώρα πολύ, χωρίς να ξαίρωμε το γιατί» ( σελ. 19).
«Η δυστυχισμένη μητέρα έχει αφήσει κάθε δουλειά της. Κρατεί το χεράκι της κόρης της, που καίει απ’ τον πυρετό» ( σελ. 158).
Η σχέση του πατέρα με τα παιδιά είναι επίσης ζεστή και ανθρώπινη. Ο πατέρας είναι παρών και συμμετέχει στην ανατροφή των παιδιών αλλά ο ρόλος του είναι περισσότερο αποστασιοποιημένος και είναι και αυτός που αναλαμβάνει την εφαρμογή των τιμωριών όταν χρειαστεί:
«Ο πατέρας του Κώστα ήταν στο καφενείο κι έμαθε τι έγινε. Ήρθε βιαστικά στο σπίτι. Σαν είδε τον Κώστα, τον σήκωσε ψηλά, τον φίλησε και σκούπισε κρυφά ένα δάκρυ∙ αυτός που ποτέ δε δάκρυσε! (σελ. 81).
Στην ιστορία του Μανολάκη (σελ. 83) έχουμε μια παραλλαγή της ιστορίας του αναγνωστικού της Β΄ τάξης «Το καπέλο του Νίκου» (σελ. 37). Και εδώ χρησιμοποιείται το ίδιο τέχνασμα από τον πατέρα για να διορθώσει το ελάττωμα του γιού του, που εδώ είναι να λέει ψέματα:
«Για τιμωρία του, είπε ο πατέρας μας, να γυρίζη ύστερα τη σούβλα με τ’ αρνί μοναχός του στον κήπο…» (σελ.132).
Η φιγούρα της γιαγιάς και του παππού είναι μια πολύ αγαπημένη φιγούρα. Οι σχέσεις με τα εγγόνια ζεστές και πολύ δεμένες καθώς τις περισσότερες φορές ζουν μαζί.
«Γιαγιάκα μου! Φώναξε έξαφνα και πλησιάζοντας τη γιαγιά της μ’ ένα πήδημα άρχισε να τη χαηδεύη και να τη φιλή» (σελ. 73).
«Ως κι ο πατέρας του ακόμα, που είχε μάθει το πάθημά του, του τα έψαλε από την καλή» (σελ. 148).
Υγιεινή
Ακόμα οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες ταλανίζουν την ελληνική ύπαιθρο. Οι χωρικοί λοιπόν προσπαθούν να κρατήσουν μακριά την επιδημία κυκλώνοντας το χωριό με πέτρες.
Το χωριό σώζεται από την επιδημία καθώς τα παιδιά με την καθοδήγηση του δασκάλου αναλαμβάνουν να το καθαρίσουν από τις ακαθαρσίες των ζώων και από τα στεκούμενα νερά που λίμναζαν στις αυλές των σπιτιών.
Πατρίδα
Η περιγραφή του Παρθενώνα με την Ακρόπολη δίνει την ευκαιρία να συνδεθεί το παρόν με τη δόξα της Αθήνας του Περικλή:
«Για σας δουλέψαμε τόσα χρόνια. Εμείς θα περάσωμε, αλλά ο Παρθενώνας θα μείνη. Και μέσα στους αιώνες, που θα περάσουν από πάνω του, πολλές γενεές παιδιών, σαν κι εσάς, που θάρχωνται στον κόσμο, μαζί με τον Ήλιο, που θα πρωτοβλέπουν, θα βλέπουν εκεί ψηλά και τον Παρθενών». (σελ. 97)
Η εκδρομή στο Σούνιο δίνει αφορμή και για ένα μάθημα ιστορίας: ο Θεμιστοκλής, η Σαλαμίνα, ο Περικλής, αλλά και το Μεσολόγγι ανασύρονται από τη συλλογική μνήμη (σελ.23).
Δεν λείπουν τα κείμενα που είναι εξολοκλήρου αφιερωμένα στις ομορφιές της φύσης και του ελληνικού τοπίου. Οι εκδρομές στο βουνό δίνουν αφορμή περιγραφής της ομορφιάς της φύσης. (σελ. 39).